In maart 2024 toont Huis Marseille het eerste grote retrospectief van de Amerikaanse kunstenaar Deborah Turbeville (Stoneham, 1932 - New York, 2013). De tentoonstelling bevat een grote selectie aan vintage collages, unieke werken waarvan een deel nooit eerder werd getoond.
Met haar onvergelijkbare, dromerige en melancholische beelden gaf Turbeville in de jaren 1970 en 1980 een nieuwe impuls aan de (mode)fotografie. De tentoonstelling Photocollage brengt voor het eerst beelden uit haar belangrijkste series samen, waaronder uit Bathhouse (1975), École des Beaux-Arts (1977), Unseen Versailles (1982) en Studio St. Petersburg (1995-96).
Deborah Turbeville werkte voornamelijk voor toonaangevende modebladen en -merken, maar beschouwde zichzelf nadrukkelijk niet als modefotograaf. Al vanaf haar vroegste werk uit de jaren 1970 had ze een herkenbare stijl, met sepiatinten die haar zwart-witwerk kleuren, en gebruikte ze overbelichting en een soft focus die haar beelden versluieren.
In haar werk poseren raadselachtige vrouwfiguren in publieke ruimtes en interieurs van monumentale gebouwen, of dolen ze door desolate winterlandschappen. De beelden roepen een gedroomde wereld op of een tijd die al voorbij is, en – in het geval van haar commerciële opdrachten – prioriteren het scheppen van een sfeer boven het verkopen van een merk. Vaak kwam de kleding van de merken waarvoor Turbeville werkte nauwelijks in beeld.
De beelden roepen een gedroomde wereld op of een tijd die al voorbij is
Als een van de weinige vrouwen in een door mannen gedomineerd beroep koos Deborah Turbeville voor een pad dat haaks stond op dat van haar collega’s. Ze zocht modellen wier gezicht een rijke binnenwereld suggereerde. Het waren vaak mensen die zichzelf niet als model zagen en enige overtuiging nodig hadden voordat ze zich lieten fotograferen.
Turbeville toont ze vervolgens in gedachten verzonken, in ontspannen houdingen die grenzen aan lethargie – in niets lijkend op de moderne, sexy en zelfverzekerde vrouwen die in andere reportages in dezelfde modebladen te zien waren. Ze wilde verder kijken dan het uiterlijk van de modellen: ‘Ik betreed de privéwereld van de vrouw, waar je anders nooit komt,’ zei ze ooit.
Turbevilles artistieke signatuur oversteeg het proces van fotograferen alleen. Ze experimenteerde in de donkere kamer en ging hiermee verder op de studiotafel, waar de afdrukken in stukken werden gescheurd, bekrast, verbrand of bedekt met tape. Zo gaf ze gloednieuwe drukken een patina, waardoor de werken uit een andere tijd lijken te komen.
"Nadat ik het beeld heb gemaakt, vernietig ik het," zei ze zelf, "het idee van verval is echt de kern van mijn werk." Bij enkele beelden is aan de verdubbeling van de randen een proces af te lezen van meermaals bewerken, herfotograferen, drukken en weer bewerken.
De verhalen die Turbeville vertelt blijven echter open en onvoltooid, als fragmenten van dromen
Het resultaat is een adembenemende verzameling van gemanipuleerde, kapotgescheurde en weer tot een geheel gemaakte kunstwerken. De tentoonstelling in Huis Marseille brengt authentieke vintage drukken samen die gekenmerkt worden door deze bijzondere materialiteit.
Extra goed komt deze materialiteit naar voren in de collages die Deborah Turbeville haar leven lang maakte. Hierin speldde ze haar eigen foto’s met T-pins op bruin papier en arrangeerde ze contactafdrukken en aantekeningen als een soort storyboards. De – toch al betoverende – werken krijgen zo het karakter van een filmscript.
De verhalen die Turbeville vertelt blijven echter open en onvoltooid, als fragmenten van dromen. De tentoonstelling brengt ook een ruime selectie van deze authentieke collages samen.
Photocollage is opgebouwd rond vijf thema’s: ‘Het begin’, ‘Openbaringen’, ‘Architectuur van het verleden’, ‘Huizen elders’ en ‘Ficties’. Uit Turbevilles beginjaren worden haar eerste collages, werken in opdracht en vroege polaroids getoond. Uiteraard ontbreekt haar beroemdste fotoshoot niet: Bathhouse (1975). Deze maakte deel uit van een editorial met badpakken voor de Amerikaanse Vogue, in opdracht van artdirector Alexander Liberman.
De foto toont vijf modellen die languissant leunen tegen de douchewanden van het New Yorkse Asser Levy-badhuis. Deze foto riep veel controverse op: sommige lezers meenden dat de vrouwen op drugsverslaafden of lesbiennes leken en dat het badhuis eruitzag als de gaskamer van een concentratiekamp.
Turbeville zelf zei hierover: "Voor mij was het probleem vooral hoe ik vijf meisjes op een spread kon krijgen." De editorial betekende haar doorbraak en Turbeville bleef ook in het vervolg van haar carrière beelden produceren met een unheimisch karakter.
Biografie
De fotografiecarrière van de Amerikaanse kunstenaar Deborah Turbeville (Stoneham, 1932-New York, 2013) begon pas echt rond haar veertigste. Daarvoor experimenteerde ze in de jaren 1960 met haar Pentax-camera, naast haar redactionele werk bij Harper’s Bazaar en later bij Mademoiselle. Ondanks haar geringe ervaring werd ze in 1966 toegelaten tot een prestigieuze workshop van fotograaf Richard Avedon en artdirector Marvin Israel, die haar aanmoedigden om de overstap naar fulltime fotograaf te maken.
Vanaf de jaren 1970 fotografeerde Turbeville advertentiecampagnes in opdracht van modehuizen als Comme des Garçons, Guy Laroche, Charles Jourdan, Calvin Klein, Emanuel Ungaro, Romeo Gigli en Valentino en werden haar modereportages gepubliceerd in tijdschriften als Vogue, Harper’s Bazaar, Nova, New York Times Magazine en Vogue Italia.
Haar werk bevindt zich in de collecties van instellingen als het Metropolitan Museum of Art, het Museum of Modern Art en het Whitney Museum of American Art in New York, het Los Angeles County Museum en het Getty Museum in Los Angeles, het Art Institute of Chicago, de National Portrait Gallery in Londen en het Centre George Pompidou in Parijs.
Deborah Turbeville - Photocollage
16 maart - 16 juni 2024
Huis Marseille
