foto: Jacob Olie, april 1902 Collectie Stadsarchief Amsterdam | Tweede Weteringplantsoen
Vanaf 14 oktober is er in Het Stadsarchief Amsterdam een bijzondere expositie te zien: Amsterdam 1900 - Foto’s van Olie, Breitner, Eilers en tijdgenoten.
Rond 1900 werd Amsterdam een dynamische stad. In dezelfde tijd ontwikkelde de fotografie zich tot een modern medium. In Amsterdam 1900 komen beide ontwikkelingen samen. In de binnenstad verrezen beeldbepalende gebouwen als het Centraal Station en de Beurs van Berlage, maar tegelijk verkrotte de oude stad en was er veel armoede. Voor het eerst was het mogelijk dit alles op foto vast te leggen. De komst van draagbare camera’s met kant-en-klare negatieven die ook nog eens lichtgevoeliger waren ontketende een revolutie. Lees meer op de website van Het Stadsarchief Amsterdam.
Onderzoek in fotocollecties van musea en archieven heeft een schat aan onbekende beelden opgeleverd. Naast foto’s van bekende fotografen zoals George Hendrik Breitner, Jacob Olie en Bernard Eilers toont Amsterdam 1900 verrassende beelden van onbekende of vergeten fotografen. De tentoonstelling markeert een kantelmoment in de geschiedenis van de fotografie.
Verborgen werelden werden zichtbaar
Eerder hadden stadsfotografen zich moeten beperken tot de architectuur langs straten en grachten. Toen de camera mobiel werd kon de fotograaf zijn repertoire uitbreiden tot het beweeglijke stadsbeeld. Paarden in volle galop afbeelden, behoorde opeens tot de mogelijkheden. Met handcamera’s gingen amateurfotografen in de straten van Amsterdam op jacht naar beeld.
De tentoonstelling markeert een kantelmoment in de geschiedenis van de fotografie
Fotograferen ging bij het moderne leven horen van een middenklasse die meer geld en meer vrije tijd had. Familiefoto’s bieden onverwachte inkijkjes in huis, tuin en keuken. Ook beroepsfotografen betraden steeds vaker het domein van het dagelijks leven. De camera ontsloot werelden die eerder verborgen waren gebleven: van weelderige interieurs tot achterbuurten, van fabrieken tot ziekenhuizen.
De magie van fotografie
Van George Hendrik Breitner en Bernard Eilers zijn afdrukken ontdekt in particuliere collecties, die nooit eerder tentoongesteld of gepubliceerd zijn. Bovendien bracht onderzoek aan het licht dat Breitner nauw samenwerkte met andere amateurfotografen. Beelden die tot dusver aan de schilder werden toegeschreven, blijken door amateurs uit zijn omgeving te zijn gemaakt. De tentoonstelling bevat prachtige vintage prints, los en in albums, die de grote variatie tonen in techniek, stijl en formaat van de fotografie rond 1900.
Beelden die tot dusver aan de schilder werden toegeschreven, blijken door amateurs uit zijn omgeving te zijn gemaakt
Fotograferen in kleur was in de negentiende eeuw een onbereikbaar ideaal. De broers Lumière brachten daar in 1907 verandering in. Ze lanceerden de autochrome, een kleurenfoto op glas. Het Stadsarchief bezit een bijzondere collectie autochromes. Ze zijn erg kwetsbaar en worden zelden tentoongesteld. In Amsterdam 1900 krijgt de bezoeker de unieke kans om drie van deze vroegste kleurenfoto’s in het echt te zien.
In de gratis audiotour reageren elf fotografen – onder wie Sacha de Boer, Hans Aarsman en Ilvy Njiokiktjien – op foto’s uit Amsterdam 1900. Charlotte Dumas over een paardenportret van Breitner: ‘Dat oog kijkt naar Breitner en in de eeuwigheid naar ons. Dat is de magie van fotografie.’
Uniek: drie maal een originele autochrome
In 1907 verbaasden de broers Lumière de wereld met de eerste kleurenfoto’s, de autochromes. Ze zijn bijzonder kwetsbaar en worden zelden tentoongesteld. Amsterdam 1900 biedt drie keer een unieke gelegenheid om originele autochromes te bekijken: 18 t/m 23 oktober 2016; 3-8 januari 2017; 24 t/m 29 januari 2017.
Bij de tentoonstelling is ook een boek verschenen.
Amsterdam 1900
14 oktober - 5 februari 2017
Meer informatie op www.amsterdam.nl.
