De foto van Benjamin Brecknell Turner uit 1857 van de Westermarkt is gemaakt met de allereerste fotografische techniek en de lange opnametijd heeft iedere beweging uitgewist. Zo lijkt de stad uitgestorven als tijdens een lockdown. Deze foto en andere zeldzame historische stadsgezichten van Turner en tijdgenoten zijn te zien in de tentoonstelling Turner, Stilte in de Stad.
Op 18 mei 1857 arriveerde de Engelsman Benjamin Brecknell Turner in Amsterdam om zich twee weken lang te wijden aan het maken van een reeks stadsgezichten. Een bijzonder initiatief van deze Engelse fotograaf die heeft geleid tot een unieke reeks foto’s van 19e-eeuws Amsterdam.
Stadsgezichten fotograferen was toen verre van gewoon en al helemaal op het grote formaat dat Turner gebruikte. Zijn serie foto’s, het werden er zestien, hebben als belangrijke constante het water. Turner fotografeerde Amsterdam als een aan het water ontstegen stad waar het beeld zich verdubbelt in de gracht.
Het eigenlijke onderwerp van de foto hierboven is de Westerkerk. Deze ging tot 1858 echter schuil achter de Westerhal. Toen Turner het markante ensemble van de twee gebouwen vastlegde, was al bekend dat de bouwvallige hal ging verdwijnen. De dreigende sloop was voor een aantal Amsterdamse fotografen aanleiding het gebouw te vereeuwigen voor het te laat was.
Papieren negatieven
Benjamin Brecknell Turner (1815-1894) maakte zijn opnamen in Amsterdam op papieren negatieven, de zogenaamde calotypieën, van 30 x 40 cm, die hij afdrukte op albuminepapier. Die techniek zorgde voor mooie zachte contouren. In Engeland was hij één van de beroemdste landschapsfotografen van zijn tijd. Het Stadsarchief Amsterdam heeft in de loop der jaren meerdere foto’s van Turner kunnen verwerven, waaronder twee van de serie van zestien negatieven van 19e-eeuws Amsterdam.
Fragiele topstukken als deze verlaten zelden het veilige depot van het Stadsarchief. Het is een unieke kans om de mysterieuze schoonheid en het clair-obscur van Turners topstuk te zien. Zijn ‘photographic tour’ wordt in de tentoonstelling verbonden met de 21ste eeuw door een videowerk van de Britse kunstenaar Christopher Meigh-Andrews uit 2003.
Meer info op Stadsarchief Amsterdam.
