foto: Pietro Masturzo, Italy | From the rooftops of Tehran, June. World Press Photo of the Year 2009
Onscherpte, donkerte, onduidelijkheid. Jurylid Stephan Vanfleteren kan zich voorstellen dat de prijswinnende foto van Pietro Masturzo vragen oproept: Fotografie, en ook persfotografie, is geëvolueerd en deze competitie dus ook.
Zojuist is op de drukbezochte presconferentie in het Amsterdamse stadhuis bekend gemaakt dat de Italiaanse fotograaf Pietro Masturzo de 53ste editie van World Press Photo op zijn naam heeft geschreven. Als op het scherm diens bijna filmische foto van een drietal protesterende vrouwen op de daken in Teheran verschijnt, stijgt er een aarzelend applaus op.
Een uur later wrijft jurylid Stephan Vanfleteren (1969) zich in een ruimte verderop over zijn rechter wang om na een korte overpeinzing uit te leggen dat we niet te maken hebben met een ‘fantastische’ winnaar.
“Niet gevoelig of complex, niet in your face, onscherp, een vreemde lichtval. Toen ik de foto vorige week voor het eerst zag, dacht ik niet dat dit de winnende foto zou worden. Mijn angst was of de foto visueel wel sterk genoeg is. Toch sta ik nu, na een week lang foto’s kijken, volkomen achter onze keuze.”
De Belgische fotograaf, die voor de derde keer plaatsnam in de WPP-jury, licht toe dat Masturzo de prijs dankt aan het meerdaagse proces dat de verkiezing van de beste persfoto van het jaar nu eenmaal is. Het beeld heeft tijd nodig om sterker te worden.
Kijkers moeten zich gaan afvragen waarom we deze foto hebben gekozen
“Ik hoop dat deze foto een brug slaat tussen klassieke fotografie en fotografie die voor alles openstaat. Kijkers moeten zich gaan afvragen waarom we deze foto hebben gekozen.”
De opvallendste dimensie van de foto is dat hij moeilijk leesbaar is. Alleen de klederdracht van de vrouwen verraadt dat het tafereel zich in een moslimland moet afspelen. Die aanvankelijke vaagheid gold ook voor de juryleden tijdens het beoordelen van de foto’s, zo vertelt Vanfleteren. “De caption ontbrak, en daarmee de naam van de fotograaf en de achtergrond van de foto. Ook van de winnende foto wisten we pas later wat de precieze setting was. Ja, dan kijk je eerst naar de meer visuele aspecten van de foto’s.”
Overigens meende Vanfleteren tijdens de eerste stemronden dat de zwart-witfoto met daarop Obama op de dag van zijn inauguratie van Charles Ommanney de grootste kanshebber voor de World Press Photo Award was.
“Een historisch moment, een zwarte president enkele ogenblikken voor de eedaflegging. Een sacraal beeld, heel klassiek. Het zou een veiligere keuze zijn geweest. Maar terwijl Masturzo’s beeld gedijde, zwol de kritiek op Obama als president aan. We zijn inmiddels een beetje Obama-moe.”
Fotografie, en ook persfotografie, is geëvolueerd, en dus deze competitie ook
Wat de keuze voor de Iraanse vrouwen volgens Vanfleteren ook benadrukt, is dat de belangrijkste competitie voor de fotojournalistiek meer is dan ellende. Want op de foto van Masturzo zie je immers geen soldaat, geen bloed, geen rook, geen dood kind.
“De terugkerende kritiek dat de winnende foto’s grossieren in misère is nu niet terecht. WPP is meer dan naar een conflictsituatie gaan om daar de afschuwelijkste beelden vast te leggen.” De Belg prijst de nieuwe opzet van de competitie, waarin plaats was voor drie gespecialiseerde jury’s die in de categorieën Sport, Natuur en Portretten meer helderheid over de beelden verschaften.
“Neem de cricketfoto van Gareth Copley waarop een speler horizontaal in de lucht hangt. Ik weet niks van cricket en geloofde dat de actie elke vijf minuten plaatsvindt. Maar de sportspecialist vertelde dat zoiets zelden gebeurt. Dat helpt ons na te denken over wat we kregen te zien.” Vanfleteren, wiens specialiteit documentaire en portretfotografie is, merkt op dat hij zelfs veel opstak van de gespecialiseerde portretfotograaf.
Appels en peren
“Ach, ik weet niet meer wat fotografie moet zijn”, zegt Vanfleteren opeens. Tien jaar geleden dacht hij dat nog wel te weten. “Fotografie, en ook persfotografie, is geëvolueerd, en dus deze competitie ook. Ik denk dat de winnende foto van vandaag tien jaar terug niet eens door de voorronde zou zijn gekomen. Alles verandert. Dat is goed, dat moet.”
Dan verrast Vanfleteren nog een keer. “Een winnende foto bestaat niet. In een sportwedstrijd wint de speler met de meeste punten. Bij World Press Photo werkt dat niet zo. Waar let je op: kwaliteit, emotie, impact, duidelijkheid? Het is appels en peren vergelijken, maar ook citroenen, bananen en komkommers. We kijken naar een hele supermarkt.”
Als Vanfleteren daar op doorgaat, komt hij tot de conclusie dat als je een andere jury op hetzelfde moment onder dezelfde omstandigheden naar dezelfde foto’s had laten kijken, je een andere winnaar dan Masturzo zou hebben gekregen. “Ik denk zelfs dat twintig procent van de prijswinnaars anders zou zijn geweest.”
Meer informatie op www.worldpressphoto.com.
