Fotograaf Tom van der Leij reist de wereld over. Er komt van alles voor zijn lens. Zo kwam hij in de wereldstad Rio de Janeiro terecht.
Deze metropool van uitersten herbergt alles wat je in een echte wereldplek zoekt. Slenteren langs de bekendste stranden ter wereld, de Copacobana en Ipanema, waarop de mooiste billen en meest afgetrainde lichamen te bewonderen zijn.
Je verliest jezelf heel makkelijk in een van de talloze barretjes met de lekkerste cocktails. Hier staan armoedige hutjes en dure villa’s zij aan zij. En alles wordt omringd door het grootste stadsregenwoud ter wereld, onder het wakend oog van het bekende, 38 meter hoge Christusbeeld. Een must voor iedere fotograaf die van cultuur en natuur houdt! En ook van een beetje spanning.
De externe flitser doet mijn camera er duur uitzien en lijkt een mooie buit voor die avond
Vooraf heb ik de route uitgestippeld en zonder camera belopen. Ik heb gekeken waar ik foto’s van wil maken. Nu loop ik al flitsend door nauwe straatjes van de wijk Lapa. Hier komen elk weekend duizenden mensen samen om te dansen, te drinken en te feesten.
Sommige delen van straatjes staan bomvol uitzinnige mensen. Het is een groot feest. En ook hier geldt de regel, kijken en bekeken worden. Snoeiharde sambabeats knallen uit de tentjes. Op opzwepende muziek staat menig Braziliaan Forro te dansen.
Waar zoveel mensen samenkomen trekt dat ook minder gewenste bezoekers aan. Vanuit mijn ooghoeken zie ik hoe mijn geflits de aandacht trekt van groepjes straatjongens. De externe flitser doet mijn camera er duur uitzien en lijkt een mooie buit voor die avond. Ik wurm me zo snel als het kan door de mensenmassa heen.
De jongens zie ik niet meer en ik vervolg mijn route. Aan het eind stap ik in een taxi en verlaat deze plek om eerst mijn camera veilig te stellen en vervolgens terug te keren.
Pas op je camera, het is hier niet veilig
Na een paar dagen word ik lichtelijk paranoia door de waarschuwingen van de Carioca, de inwoners van Rio aan mijn adres. ‘Pas op je camera,’ ‘het is hier niet veilig,’, zijn woorden die ik continu naar mijn hoofd geslingerd krijg als ik op klaarlichte dag fotografeer.
Natuurlijk wil ik ook een beetje de uitdagende wijken en situaties vastleggen. Zelf zit ik in een youth hostel in de kunstenaarswijk Santa Teresa. Veel van mijn medereizigers blijken van hun camera te zijn ontdaan; sommige onder bedreiging van een mes, anderen werd simpel medegedeeld hun waardevolle spullen af te geven.
Ze raadt mij aan om een groepje mannen dat onder een afdakje zit niet te fotograferen
Santa Teresa zelf is een alleraardigste wijk. Een aardbeving in 1966 verwoeste grote delen van de buurt, wat eigenlijk haar redding is geweest. Want sindsdien is deze buurt populair onder kunstenaars en hippies. Zij kochten de grote, vervallen villa’s, knapten de sierlijke panden op en bliezen zo de buurt nieuw leven in.
Tegenwoordig is Santa Teresa een gewilde woonplek waar menig oud artistiekeling een Bed & Breakfast runt. Het straalt dorpse gemoedelijkheid uit met een zweem van grootstedelijke pretentie.
Als ik later in de week met Chris, een sociaalwerkster de sloppenwijk, de favela, bij Santa Teresa inloop voel ik me buitengewoon veilig. Normaal gesproken zou ik niet zo snel alleen met een camera een achterstandsbuurt inlopen die ik niet ken. Maar Chris kent iedereen.
Zij woont hier haar hele leven en wordt gerespecteerd door de verschillende bendes. En omdat het ochtend is zijn er maar weinig gangsters op straat. Ze raadt mij aan om een groepje mannen dat onder een afdakje zit niet te fotograferen. “Dat zijn de leiders van de rode commando’s, een bende,” legt ze uit.
Ze zijn net beroofd door drie jongens en moesten alles afgeven, hij zelfs zijn kleren
Een avond later sta ik op de boulevard van Ipanema, het hippere strand van Rio. Waar de Copacobana meer ouderen, gezinnetjes en toeristen trekt, is het strand van de wijk Ipanema bruisender.
Ik overweeg om naar een rotspartij te lopen en daarvandaan het strand te fotograferen. Het schemert echter al aardig en stadsstranden zijn, naar mijn ervaring, overal ter wereld na zonsondergang een vergaarbak van gespuis.
Terwijl ik mijn zoveelste caiperinha bestel komen van het strand een Amerikaanse jongen en Braziliaans meisje aangelopen. Zij huilend en in shock, hij met grote bange ogen, alleen nog in zijn boxershort lopend. Ze zijn net beroofd door drie jongens en moesten alles afgeven, hij zelfs zijn kleren.
De wegen van Rio de Janeiro zijn ondoorgrondelijk. Als je je niet van de toeristische paden begeeft en je niet te opvallend gaat zwaaien met je camera of opzichtig juwelen draagt maak je geen grote kans dat je iets overkomt. Maar als fotograaf wil je juist foto’s maken en ook liefst van de spannende zaken.
Rio is een van de mooiste steden die ik ken. Het leeft, het is ruig en heeft prachtige natuur. Het heeft het grootste stadsbos ter wereld, met Corcovado de berg waarop het uit zeepsteen opgetrokken het Christusbeeld staat.
Misschien vind ik Rio juist door de continue spanning juist interessant. Ik heb wel eens geschreven dat als je dan beroofd wordt in Rio, dat deel is van de hele Rio-ervaring. Ik neem altijd een extra portemonnee mee met daarin wat oude pasjes en iets van honderd euro aan dollars en lokale currency. Die geef ik meteen af mocht ik een mes op mijn keel krijgen.
Ik vraag me af hoe ik zal reageren als de overvaller ook mijn camera wil, het is toch mijn bron van inkomsten. Waarschijnlijk sta ik die zonder iets te zeggen meteen af en ben ik weer een ervaring rijker.
Meer weten over deze auteur/fotograaf? bekijk dan de pagina van Tom van der Leij.
