Een foto die door - bijna - iedereen als mooi wordt ervaren, bevat vaak universele kenmerken. De schoonheid zit 'm dan niet in de getoonde situatie of persoon, maar in de wijze waaróp het onderwerp is gefotografeerd. Het is de compositie die bepalend is voor de waardering die de foto ontvangt. Zes illustraties.
Guldensnede lijn
Als je een object fotografeert, plaats het dan niet midden in het beeld, maar op ongeveer een derde aan de linker of rechter zijkant - de zogeheten guldensnede-lijn.
Om spanning in hun uiting op te bouwen, passen schilders en architecten deze regel al eeuwen toe. Daardoor zijn we meer dan we ons realiseren gewend om naar een dergelijke beeldopbouw te kijken.
Denk bijvoorbeeld aan de nieuwslezer van het journaal die op een derde van het scherm zit terwijl ernaast beelden verduidelijken waarover het nieuwsitem gaat.
In veel gevallen is zo’n vlakverdeling ook in een foto te bereiken. In deze voorbeeldfoto legt de leegte van het gebouw de nadruk volledig op de jonge monnik.
Precies in het midden is voorspelbaar en dus saai
Plaatsing horizonlijn
Op veel foto’s is in de verte de horizonlijn te zien. Als je de camera gewoon recht naar die scène richt, dan komt de horizon exact in het midden van de foto te liggen.
Eensluidend de guldensnede-regel geldt evenwel dat precies in het midden voorspelbaar en dus saai is. Door de camera een beetje naar beneden of naar boven te kantelen, is die lijn hoger of lager in beeld te plaatsen.
De lijn van de horizon kan dan bijvoorbeeld op ongeveer een derde van het beeld op een (horizontale) guldensnede-lijn lopen. Extremen, met heel weinig of juist veel lucht in beeld, geven een nóg sterker effect.
Lijn van linksonder naar rechtsboven noemen we een invoegende diagonaallijn
Gebruik van een diagonaallijn
Als het lukt om een schuine lijn in beeld te brengen, levert dat vaak een prettige foto op.
Die lijn namelijk trekt de blik van de kijker de foto in. Loopt zo’n lijn van linksonder naar rechtsboven, dan noemen we dat een invoegende diagonaallijn.
Als tegenhanger van deze lijn bestaat de stoppende diagonaallijn, die zijn weg van linksboven naar rechtsonder vindt en de logische kijkrichting ineens lijkt te onderbreken.
De diagonaallijn hoeft niet strak en recht te zijn; een mooi kronkelend bergpad dat de kijker de berg opvoert geeft eenzelfde effect.
Keuze van de juiste beeldhoek
Wij lange Nederlanders moeten bij het maken van een portret in het buitenland vaak door de knieën zakken. Als je op ooghoogte staat met iemand die je fotografeert, kijk jeniet óp, maar recht ín het gezicht (zie de foto van het Chinese meisje).
Zak bij een portret niet te ver door en voorkom dat je het gezicht van onderaf fotografeert, inclusief kin en neusgaten. Soms levert het hele verassende beelden op als je op zoek gaat naar een hoog of een laag standpunt.
Creëren van diepte
Vaak fotograferen we overzichten met een groothoeklens. Dat hoeft op zich niet zo’n probleem te zijn, want op zo’n foto is veel te zien. Maar blijf bij die overzichtsfoto’s altijd denken aan helderheid en rust in beeld. Té veel onderwerpen leiden af en geven een rommelige resultaat.
Als je toch een overzicht in beeld brengt, neem dan eens een onderdeel van de voorgrond mee. Bijvoorbeeld een overhangende tak of zoals hier een onderdeel van het zeil van de boot. Op die manier is voor de kijker de diepte in te schatten en krijgt hij meer informatie over de situatie.
Juist door de afwezigheid van kleur zie je dat de compositie een uitermate belangrijke rol speelt
Kleurgebruik
De niet-professional zoekt het steeds minder in zwartwitfotografie. Dat is jammer. Juist door de afwezigheid van kleur zie je dat de compositie een uitermate belangrijke rol speelt. Natuurlijk geeft kleur de mogelijkheid om een reële situatie goed weer te geven.
Een foto die volledig uit felle kleuren bestaat, levert een totaal andere sfeer op dan een foto die slechts één rustige kleur bevat. Bij gebruik van meerdere kleuren spreken we van polychroom kleurgebruik.
Het spreekt vanzelf, dat een foto met veel felle kleuren een onrustiger, drukker beeld oproept dan een monochroom kleurgebruik, waarbij slechts één kleur belangrijk is.
Samengevat: probeer de kleuren bewust in de foto te gebruiken door een juist standpunt te kiezen en goed in te kaderen.
Productie: Frank Muller
