In de tijd dat er nog op film geschoten werd, begon een formele opleiding in de fotografie vaak met zwart-wit. Zwart-witfoto's maken was uitermate geschikt voor beginnende studenten, omdat de film gemakkelijk te verwerken was en de doka-technieken eenvoudig waren. Vandaag de dag omzeilen we dat hele film-naar-donkere kamer-gedoe, dus velen van ons laten de kans voorbijgaan om te leren over fotograferen in zwart-wit.
Waarom zouden we tenslotte in grauwe grijstinten willen fotograferen? We leven in een kleurenwereld. Echter: zwart-witfoto's hebben iets dat kleurenfoto's niet hebben: eenvoud. Wanneer je alle kleur uit een opname haalt, heb je meteen iets dat eenvoudiger maar ook vaak kernachtiger is dan het origineel.
Door de kleuren weg te nemen, worden echter ook de emoties weggenomen die kleuren overbrengen, die vaak vooral van belang zijn in reclamebeelden. Zonder die warme roodtinten en oranje sinaasappels voelen we niet die opwinding en het optimisme wat we voelen als we naar deze kleuren kijken. Zonder blauw en groen, voelen we niet de vrede en rust die koele kleuren ons kunnen geven.
In plaats daarvan moeten zwart-witfotografen vertrouwen op de inhoud van de afbeelding om emotie over te brengen. En dat is geen slechte zaak - het is een uitstekende uitdaging voor iedereen die geïnteresseerd is in het verbeteren van hun fotografische vaardigheden in het algemeen en hun compositievaardigheden in het bijzonder.
Zwart-wit beelden in het digitale tijdperk
De zwart-witmodus van de camera is alleen niet de beste manier om een verbluffende zwart-witfoto te maken. De processor in je camera is gewoon niet erg goed in het omzetten van een kleurenopname naar een aangenaam zwart-witbeeld met de juiste grijstonen. Als je op deze modus vertrouwt, hebben je foto's die vlakke levenloze factor: een hoop modderige, lelijke grijstinten waar vroeger kleur was.
Maar kleuren-JPG's fotograferen en deze in de nabewerking converteren is ook niet de oplossing. Dat komt omdat de JPG van nature een gecomprimeerd formaat is, wat betekent dat wanneer je een JPG-afbeelding opslaat, je camera informatie weggooit die hij niet nodig acht in het belang van het maken van een kleiner bestand. Als fotografen weten we natuurlijk beter.
We weten dat als het om een fotografisch beeld gaat, er niet zoiets bestaat als 'onnodige informatie'. Je hebt dat hogere dynamische bereik nodig om een beeld te krijgen met een goed palet aan tonen, van zwart tot wit en alles daartussenin. Dus als je fotografeert met de bedoeling om dat om te zetten in zwart-wit, fotografeer dan in RAW. Op die manier heeft de nabewerkingssoftware alle informatie die nodig is om een geweldig zwart-witbeeld te produceren.
De conversie: de afbeelding goed krijgen
Wanneer je bekend bent met Photoshop of andere nabewerkingsprogramma's, kun je misschien in de verleiding komen om gewoon je foto te openen en 'converteren naar grijswaarden' te selecteren. Helaas, hoewel dit zeker de gemakkelijkste methode is, is het echt niet beter dan het gebruiken van de zwart-witmodus in de camera. Het goede nieuws is dat het conversieproces echt niet zo moeilijk is als je eenmaal weet wat je moet doen.
Dit is hoe het gedaan wordt in Photoshop:
- Als je bestand eenmaal is geopend en je in al zijn gekleurde glorie aanstaart, open je het venster 'Aanpassingen'. Klik nu op de 'zwart-wit aanpassing' knop (dat is een vierkant verdeeld in twee diagonale delen, een zwart en een wit).
- Gebruik nu de schuifregelaar kleur (dat klopt; voor de kleur) om de tonen aan te passen. De afbeelding is nu in zwart-wit, maar die onderliggende kleurgegevens zijn er nog steeds, en dat is wat gebruikt wordt om de afbeelding aan te passen. In plaats van op die 'zwart-witaanpassing' -knop te klikken, kun je in plaats daarvan op de 'kanaalmixer'-knop klikken (dat is de veelkleurige knop die een beetje lijkt op het universele recyclingsymbool).
- Hierna kun je op 'monochrome' klikken en de schuifregelaars aanpassen totdat de afbeelding eruitziet zoals gewenst.
In andere fotobewerking programma's gaat dit nagenoeg hetzelfde.
Verfijning
Als je een van die old-school fotografen bent die het vak geleerd heeft in de donkere kamer van de fotoschool, dan weet je welke kwaliteiten een goede zwart-witafdruk moet hebben. Als je alleen digitale foto's in kleur hebt geschoten, heb je wellicht wat extra advies nodig.
Neem eerst de term 'zwart en wit' letterlijk. Een zwart-witfoto moet altijd zwart en wit hebben. Dit betekent een diep, rijk zwart en een helder wit (een uitgebleekte lucht telt niet als wit). Bij het fotograferen van personen kan hiervoor bijvoorbeeld ook witte en zwarte kleding gebruikt worden.
Tegenwoordig kun je dit ook doen in de nabewerking en daar zijn die schuifregelaars voor. Door ze aan te passen, kun je dichter bij dat zwart en dichter bij het wit komen. Er kan contrast toegevoegd of verwijderd worden, details naar voren gehaald of juist afgezwakt worden, afhankelijk van het doel. En de enige manier om echt onder de knie te krijgen wat die schuifregelaars kunnen bereiken, is door te oefenen.
In je zoektocht naar die perfecte zwarten en die witten, vergeet je ook de grijzen niet. Je doel is om een bereik te hebben van bijna wit tot bijna zwart. Te weinig grijstinten maakt een afbeelding al gauw te hard.
Naast het krijgen van zwarte en witte delen, kunnen de schuifregelaars ook gebruikt worden om de grijstinten in een afbeelding te bepalen.
Afdrukproblemen
Veel computergebruikers denken niet na over hun monitor. Heb je je ooit afgevraagd waarom dat rode T-shirt dat je online bestelde, meer kastanjebruin bleek te zijn toen je het uit de doos haalde? Dat komt omdat je monitor niet is gekalibreerd om kleuren weer te geven zoals ze er in het echt uitzien (hoewel de fotografie op de desbetreffende website daar misschien ook iets mee te maken kan hebben).
Een monitor moet worden gekalibreerd, en niet alleen om de ware kleuren te laten zien, maar ook om een nauwkeurig beeld te geven van zwart-witbeelden. Dit is belangrijk zodat je bij het laten afdrukken van je foto's niet verrast (en teleurgesteld) wilt worden door de resultaten. Gebruik dus geen monitor die is ingesteld op hoog contrast en 100% helderheid bij het bewerken van die zwart-witfoto's, want wanneer je bijvoorbeeld je foto op canvas wilt laten afdrukken zal deze er niet precies zo uitzien als op je beeldscherm. Gebruik een monitorkalibratietool om het zwartpunt van de monitor te vinden alvorens over te gaan naar het converteren van bestanden.
Conclusie
Vergeet niet dat het aanpassen naar zwart-wit geen slechte afbeelding zal redden, dus gebruik nog steeds al die compositie- en belichtingsregels die gelden voor een kleurenopname. Zie zwart-witfotografie als een andere manier om naar de wereld te kijken, probeer elke mogelijke foto te zien in termen van lijn en vorm voordat je beslist of je voor een zwart-wit eindproduct wilt fotograferen. Als die eigenschappen in je opname opvallen boven de kleur die te zien is, heb je waarschijnlijk een potentieel goede zwart-witafbeelding.
© In samenwerking met / dank aan David Peterson - Fotografie.nl
