Nu de witbalans in orde is, is de belichting van de foto aan de beurt. Hoewel er een schuifregelaar Belichting is, zijn er voor het instellen van de algemene belichting drie (en soms vier) schuifregelaars nodig. Gelukkig is dit niet alleen veel eenvoudiger dan het klinkt, maar heeft Lightroom ook verschillende hulpmiddelen die de klus eenvoudiger maken.
Stap een:
Het instellen van de belichting doe je bij het onderdeel Tint van het deelvenster Standaard. (In de afbeelding staat er een rode lijn omheen.) De foto die je hier ziet lijkt onderbelicht.
In het deelvenster Histogram zie je dat de rechterkant van het histogram inderdaad vrijwel geen gegevens bevat. (Normaal zouden daar alle hooglichten zijn.)
Dus hier is je antwoord als je wilt weten of de foto inderdaad onderbelicht is.
Stap twee:
Klik en sleep de schuifregelaar Belichting naar rechts (zie afbeelding) zodat de foto in zijn geheel lichter wordt. (Net als bij de witbalansregelaars, krijg je ook hier een hint in welke richting je moet slepen. De rechterzijde is wit, wat betekent dat in die richting slepen alles lichter maakt. Ga je naar links, richting zwart, dan wordt alles donkerder.)
Makkelijker kan niet. Maar let op dat je niet te ver naar rechts sleept, want dan loop je het risico dat details in de hooglichten verloren gaan. De hooglichten worden dan witte vlakken waarin alle details verloren gaan.
Gelukkig krijg je niet alleen een waar-schuwing van Lightroom als hooglichten worden afgekapt, maar kun je het meestal ook oplossen.
Stap drie:
Rechtsboven in het deelvenster Histogram zie je een driehoek. Dat is de waarschuwingsdriehoek die aangeeft dat hooglichten worden afgekapt. In het ideale geval is deze driehoek zwart. Wordt hij blauw, dan gaan er details verloren in de hooglichten, maar alleen in het blauwe kanaal. (Dat is niet geweldig, maar ook niet het ergste wat kan gebeuren.)
Is hij rood of groen, dan raak je in die kanalen details kwijt. Maar de slechtste situatie is als hij wit is (zie afbeelding). Dit betekent dat de hooglichten flink zijn afgekapt en in alle drie de kanalen details verloren gaan.
De hamvraag hierbij is of dat gebeurt in gebieden met belangrijke details. Is dat niet zo, dan mag je de waar- schuwing negeren. (In een foto waar de zon op staat, zorgt de zon ervoor dat de hooglichten worden afgekapt. Maar omdat daar toch geen details zijn, is dat geen enkel probleem.) Klik op de witte driehoek als je wilt zien waar hooglichten worden afgekapt. Die gebieden worden rood gemarkeerd. (In de foto hiernaast zie je dat witte shirts van spelers 21 en 50 veel afgekapte gebieden hebben.)
Stap vier:
Maar in die shirts wil ik absoluut details hebben. Als je de schuifregelaar Belichting naar links sleept, keren de details terug maar wordt de belichting te donker. Gebeurt dit (en ik beloof dat het gebeurt), grijp dan de schuifregelaar Herstel. Dit is een van de briljantste schuifregelaars in Lightroom.
Als je hem naar rechts sleept, worden alleen de helderste hooglichten verminderd. (De gebieden waar de hooglichten worden afgekapt.) De belichting van de foto wordt dus niet om zeep geholpen. Sleep naar rechts tot de rode waarschuwingsgebieden uit de foto verdwijnen en de driehoek zwart is (zie afbeelding).
Zo heb je het beste van twee werelden: de foto wordt in zijn geheel lichter, zonder dat je details in de heldere gebieden verliest.
Stap vijf:
Bij het bewerken van foto’s begin je dus altijd met de schuifregelaar Belichting en sleep je zodra er waarschuwingen verschijnen de schuifregelaar Herstel naar rechts tot alle hooglichten weer in orde zijn.
Er is overigens nog een tweede methode voor het geval de rode kleur voor het gebied met afgekapte hooglichten je niet bevalt. (Of als de foto zelf al zoveel rood heeft dat je de waarschuwingen nauwelijks ziet.) Houd dan de Option- toets (pc: Alt-toets) ingedrukt tijdens het slepen met de schuifregelaar Belichting. Alle gebieden waar hooglichten worden afgekapt, worden nu wit (zie afbeelding). Deze toetsen kun je ook gebruiken in combinatie met de schuifregelaar Herstel. Sleep dan net zolang tot de gebieden weer zwart zijn.
TIP: Waarschuwingen in- en uitschakelen
Tip: Je hoeft niet steeds naar die driehoek boven in het deelvenster. Met de J-toets schakel je de rode gebieden, die aangeven waar details in de hooglichten verloren gaan, in of uit.
Stap zes:
Voor een volgend verborgen voordeel van de schuifregelaar Herstel, stappen we even over naar een andere foto. De schuifregelaar verricht namelijk wonderen als het gaat om het toevoegen van detail en leven aan luchten in landschapsfoto’s. (Vooral als ze veel wolken hebben.)
Sleep de schuifregelaar Herstel eenvoudig helemaal naar rechts (tot 100) en bekijk het effect ervan in de lucht. Probeer het uit en oordeel zelf.
TIP: Snel bewerken:
Dit is een van mijn favoriete sneltoetsen in Lightroom: met de punttoets (.) ga je snel naar de volgende schuifregelaar in het deelvenster Standaard. De naam van de aanpassing is dan gemarkeerd. Met de plustoets (+) en de mintoets (-) maak je de waarde groter respectievelijk kleiner. Gebruik de komma (,) om terug te keren. Prachtig!
Stap zeven:
Voor de volgende stap in onze belichtingsaanpassing gebruik ik een andere foto. De volgende schuifregelaar voor het aanpassen van de belichting is Zwarting. (De schuifregelaar Invullicht slaan we even over tot hoofdstuk 6. Deze schuifregelaar gebruik je namelijk als je problemen hebt met tegenlicht.)
Met de schuifregelaar Zwarting stel je de donkerste schaduwen in de foto bij. Sleep naar rechts voor meer zwart in die schaduwen en sleep naar links om de gebieden lichter te maken. Als een foto te flets is, sleep ik deze schuif- regelaar altijd naar rechts (zie afbeelding). Dat brengt flink wat kleur en diepte terug in de schaduwgebieden. (In de afbeelding links zie je boven de originele foto en in de foto daaronder verhoogde ik de waarden van Zwarting en Herstel voor meer details in de lucht.)
Eerlijk gezegd verlies ik liever details in schaduwen dan details in hooglichten. Kick je op detailrijke schaduwen, houd dan met de driehoek linksboven in het histogram in de gaten wanneer schaduwen worden afgekapt. Of druk op de J-toets zodat alle afgekapte schaduwgebieden blauw worden.
Stap acht
De schuifregelaar Lichtsterkte (in de afbeelding rood omcirkeld) doet dienst als een schuifregelaar voor middentonen. (Hij is vergelijkbaar met de middelste schuifregelaar van de middentonen bij de instelling Niveaus van Photoshop.) Sleep de schuifregelaar naar rechts om de middentonen helderder te maken. (Wil je ze donkerder hebben, dan sleep je natuurlijk naar links.)
Ik gebruik deze schuifregelaar zodra ik een fletse lucht zie. (In de voor/na-vergelijking die je hier ziet, verlaagde ik de waarde bij Helderheid tot -20. Omdat het resultaat iets te donker werd, verhoogde ik de waarde bij Belichting iets. De schuifregelaar Contrast negeren we (naar rechts slepen maakt heldere gebieden lichter en donkere gebieden donkerder). Voor het aanbrengen van contrast gebruiken we namelijk een veel krachtiger gereedschap (Kleurtintcurve), waar je straks meer over leest.
Stap negen:
Het deelvenster Histogram, het bovenste deelvenster rechts, is echt handig. In een oogopslag zie je of hooglichten worden afgekapt.
Zie je in het histogram bijvoorbeeld flink wat pixels tegen de rechterkant, dan weet je dat er behoorlijk wat hooglichten worden afgekapt. (Het liefst zie je een kleine spleet tussen de rechterkant en het histogram zelf.)
Met het histogram kun je overigens ook ontdekken welke schuifregelaar welk deel van het histogram beïnvloedt. Beweeg de muisaanwijzer maar eens over het histogram en kijk direct onder het histogram zelf. Daar staat de naam van de schuifregelaar die invloed heeft op dit gebied.
Bovendien worden bij het onderdeel Tint ook nog eens de naam en de waarde van die schuifregelaar gemarkeerd, zodat je hem snel vindt (zie afbeelding).
In het voorbeeld staat de muisaanwijzer helemaal rechts in het histogram en je ziet dat de schuifregelaar Herstel dat gebied beïnvloedt. Behoorlijk handig. Maar er is meer.
Stap tien:
Overal in het histogram kun je klikken en slepen. Terwijl je naar links of rechts sleept, wordt dat gebied in het histogram aangepast (net als de bijbehorende schuifregelaar).
Je leest het goed: pas de foto aan door eenvoudig het histogram te slepen.
Probeer maar uit. Breng de muisaanwijzer in het histogram, klik en sleep.
Ik ken overigens niemand die daadwerkelijk op deze manier foto’s corrigeert, maar het is in elk geval erg leuk om eens uit te proberen.
Stap elf:
We hebben het nog niet gehad over de knop Automatisch, boven de schuifregelaar Belichting. Sinds Lightroom 1 is deze knop steeds verder verbeterd (ooit was het nog een grote vergissing als je op deze knop klikte.)
In Lightroom 3 werkt de knop zelfs nog beter omdat nu ook de hoeveelheid invullicht wordt aangepast. Klik op deze knop als je vastzit en niet weet hoe je verder moet. De knop is een stuk beter dan je misschien denkt.
TIP: De schuifregelaars terugzetten
Voor elke schuifregelaar krijg je de oorspronkelijke waarden terug door te dubbelklikken op de kleine knop waarmee je sleept. Nog eenvoudiger is het te dubbelklikken op de naam van de schuifregelaar.
Stap twaalf:
Hier zie je het resultaat nadat ik op de knop Automatisch klikte. Je ziet dat het effect niet wereldschokkend is, maar slecht is het ook niet. Het is in elk geval een goed uitgangspunt als je even niet weet hoe je verder moet. Soms werkt het geweldig en soms niet zo, maar het is in elk geval bruikbaar.
Houd wel in de gaten dat de foto soms bijgewerkt wordt en je afgekapte hooglichten krijgt. Vraag me niet waarom, maar het gebeurt. Eigenlijk zou het beter moeten weten, maar soms is het nou eenmaal zo. Houd het in gedachten en sleep de schuifregelaar Herstel naar rechts als het inderdaad gebeurt.
Goed, dat zijn de drie belangrijkste schuifregelaars waarmee je de belichting aanpast. Ik gebruik zelf de schuifregelaar Belichting het meest, daarna de schuifregelaar Zwarting. Lichtsterkte gebruik ik het minst. Sommige foto’s vragen om een bijstelling van de schuifregelaar Belichting en andere hebben alle drie nodig. Maar nu weet je in elk geval wat ze doen.
Dit was een preview van Scott Kelby Het Lightroom 3 boek, Hoofdstuk 4 Je foto's ontwikkelen (7)
